دیابت، یک بیماری مزمن است که بسیاری از سیستم‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و سلامت چشم نیز از این قاعده مستثنی نیستند. یکی از نگرانی‌های مهم در بین متخصصان چشم‌پزشکی، آسیب‌های چشمی ناشی از دیابت است که می‌تواند بدون هیچ علامت ظاهری، به مرور زمان باعث کاهش بینایی و حتی نابینایی شود. در این مقاله قصد داریم با زبانی ساده اما علمی، به بررسی تأثیر دیابت بر چشم بپردازیم و راهکارهای مراقبتی را معرفی کنیم.
چگونه دیابت بر چشم تأثیر می‌گذارد؟
قند خون بالا در طولانی‌مدت به رگ‌های خونی کوچک بدن آسیب می‌زند؛ این رگ‌ها در شبکیه چشم (قسمتی از چشم که تصاویر را دریافت و به مغز منتقل می‌کند) نیز وجود دارند. هنگامی که این رگ‌ها آسیب ببینند، خون یا مایع از آن‌ها نشت کرده و باعث تورم یا اختلال در عملکرد شبکیه می‌شود.
این شرایط به مرور زمان ممکن است منجر به رتینوپاتی دیابتی شود؛ یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های چشمی در افراد دیابتی.
انواع مشکلات چشمی مرتبط با دیابت
-
رتینوپاتی دیابتی:
آسیب مستقیم به رگ‌های خونی شبکیه که در مراحل پیشرفته، بینایی را به شدت کاهش می‌دهد. -
ادم ماکولا (تورم ماکولا):
ناحیه حساس شبکیه متورم می‌شود و دید مرکزی تار یا موج‌دار می‌گردد. -
گلوکوم (آب‌سیاه):
افزایش فشار داخل چشم که در بیماران دیابتی احتمال آن بیشتر است. -
کاتاراکت (آب‌مروارید):
در افراد دیابتی، شانس ابتلا به آب‌مروارید در سنین پایین‌تر بیشتر است.
علائم هشداردهنده چیست؟
در مراحل اولیه، مشکلات چشمی دیابتی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند. به همین دلیل، چکاپ منظم چشم اهمیت زیادی دارد. با این حال، برخی علائم زیر می‌توانند هشداردهنده باشند:
-
تاری دید یا نقاط کور
-
دیدن لکه‌های تیره یا رشته‌ای
-
مشکل در دید شب
-
تغییر مداوم نمره عینک
-
درد یا فشار در چشم‌ها
اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، مراجعه فوری به چشم‌پزشک توصیه می‌شود.
چگونه از سلامت چشم در برابر دیابت محافظت کنیم؟
خبر خوب این است که با مدیریت صحیح دیابت می‌توان از بسیاری از عوارض چشمی جلوگیری کرد. چند توصیه مهم:
✅ کنترل قند خون: سطح قند خون در محدوده طبیعی نگه داشته شود.
✅ معاینه سالانه چشم: حتی اگر مشکلی احساس نمی‌کنید، سالی یک بار معاینه دقیق توسط چشم‌پزشک انجام دهید.
✅ کنترل فشار خون و چربی خون: این دو عامل نیز نقش زیادی در پیشرفت بیماری‌های چشمی دارند.
✅ ترک سیگار: سیگار روند آسیب به عروق را تسریع می‌کند.
✅ رژیم غذایی سالم و ورزش منظم: به کنترل دیابت و سلامت عمومی چشم‌ها کمک می‌کند.
سوالات متداول
آیا همه افراد دیابتی به مشکلات چشمی مبتلا می‌شوند؟
خیر. اما اگر قند خون به درستی کنترل نشود یا فرد برای مدت طولانی دیابت داشته باشد، احتمال بروز عوارض چشمی افزایش می‌یابد.
از چه زمانی باید معاینه چشم را شروع کنیم؟
افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ باید ۵ سال پس از تشخیص، معاینه چشم را آغاز کنند. در دیابت نوع ۲، معاینه باید بلافاصله پس از تشخیص انجام شود.
آیا مشکلات چشمی دیابتی قابل درمان‌اند؟
در مراحل اولیه، با کنترل قند خون و مراقبت منظم، پیشرفت بیماری متوقف می‌شود. در مراحل پیشرفته، درمان‌هایی مانند لیزر شبکیه، تزریق دارو یا جراحی ممکن است کمک‌کننده باشند.
آیا قطره یا داروی خاصی برای پیشگیری وجود دارد؟
خیر، ولی برخی داروها برای درمان عوارض خاص مانند ادم ماکولا تجویز می‌شوند. اما بهترین پیشگیری، کنترل دقیق قند خون و معاینه منظم چشم است.
جمعبندی
دیابت نه‌تنها یک بیماری متابولیکی است، بلکه می‌تواند سلامت چشم‌ها را به‌طور جدی تهدید کند. اما خبر خوب این است که با آگاهی، پیگیری و سبک زندگی سالم می‌توان از بسیاری از این مشکلات جلوگیری کرد یا آن‌ها را به‌موقع درمان نمود. فراموش نکنید که چشم‌ها آینه سلامت بدن هستند؛ مراقبشان باشیم.
