احتمالاً همه ما در طول زندگی با اصطلاح «جرم گوش» مواجه شده‌ایم؛ گاهی هنگام خارش گوش، گاهی پس از حمام، یا شاید زمانی که حس می‌کنیم صدای اطراف را خوب نمی‌شنویم. ولی آیا این جرم واقعاً یک مشکل است؟ آیا باید آن را پاک کنیم یا بگذاریم کار خودش را بکند؟ در این مقاله به سؤالات پرتکرار درباره جرم گوش پاسخ می‌دهیم و شما را با نکات مهم بهداشتی آن آشنا می‌کنیم.
جرم گوش چیست؟
جرم گوش که از نظر علمی «سرومن» (Cerumen) نام دارد، ماده‌ای مومی‌شکل و چسبناک است که توسط غدد خاصی در کانال گوش خارجی ترشح می‌شود. این ماده حاوی چربی‌ها، سلول‌های مرده پوست و ترشحات محافظتی است. برخلاف تصور بسیاری، جرم گوش یک آلودگی یا مشکل بهداشتی نیست، بلکه نقشی محافظتی دارد.
نقش جرم گوش در بدن چیست؟
جرم گوش مانند یک نگهبان کوچک در کانال گوش عمل می‌کند. عملکردهای مهم آن عبارت‌اند از:
-
محافظت در برابر گرد و غبار، میکروب‌ها و حشرات: جرم گوش از ورود ذرات ریز و موجودات مزاحم به داخل گوش جلوگیری می‌کند.
-
مرطوب نگه‌داشتن پوست کانال گوش: از خشکی، خارش و التهاب جلوگیری می‌کند.
-
خاصیت ضدباکتری و ضدقارچ: ترکیبات جرم گوش باعث کاهش رشد میکروب‌ها در محیط گوش می‌شوند.
پس وجود مقدار مناسبی از این ماده نه‌تنها مضر نیست، بلکه کاملاً ضروری است.
آیا باید جرم گوش را تمیز کنیم؟
در حالت عادی، نه. گوش یک سیستم پاکسازی خودکار دارد. حرکات طبیعی فک (مثل حرف زدن یا جویدن غذا) به خروج تدریجی جرم گوش کمک می‌کند. بنابراین در اغلب موارد نیازی به دخالت نیست.
مشکل زمانی ایجاد می‌شود که جرم بیش از حد تولید شود، یا به دلایلی مانند استفاده مداوم از گوش‌پاک‌کن، جرم به عمق گوش فشار داده شود و انسداد ایجاد کند. در این حالت ممکن است علائمی مانند:
-
کاهش شنوایی موقتی
-
احساس گرفتگی یا فشار در گوش
-
خارش شدید
-
صدای وزوز
-
یا حتی درد گوش
ایجاد شود. در این موارد بهتر است به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
آیا استفاده از گوش‌پاک‌کن بی‌خطر است؟
پاسخ صادقانه: نه چندان!
بیشتر مردم از گوش‌پاک‌کن برای تمیز کردن گوش استفاده می‌کنند، اما این کار می‌تواند بیشتر ضرر داشته باشد تا فایده. استفاده نادرست از گوش‌پاک‌کن می‌تواند:
-
جرم گوش را به عمق بیشتر فشار دهد
-
به پرده گوش آسیب بزند
-
یا باعث تحریک و التهاب پوست گوش شود
بنابراین بهتر است از وارد کردن هرگونه جسم خارجی به داخل گوش خودداری کنید.
چه زمانی باید جرم گوش تخلیه شود؟
در موارد زیر مراجعه به پزشک و تخلیه حرفه‌ای جرم گوش ضروری است:
-
احساس گرفتگی یا کاهش شنوایی
-
جرم گوش بیش از حد سفت یا خشک شده باشد
-
سابقه بیماری‌های گوش یا جراحی گوش داشته باشید
-
وجود ترشحات غیرعادی یا بوی بد از گوش
-
کودکان خردسالی که نشانه‌های ناراحتی در گوش دارند
پزشک با ابزار مخصوص یا شست‌وشوی ملایم، جرم را بدون آسیب به گوش تخلیه می‌کند.
پرسش‌های متداول جرم گوش
۱. آیا می‌توان از قطره گوش برای نرم کردن جرم استفاده کرد؟
بله، در برخی موارد قطره‌های مخصوصی وجود دارند که می‌توانند به نرم کردن و خروج طبیعی جرم گوش کمک کنند. اما بهتر است قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
۲. آیا جرم گوش رنگ خاصی دارد؟
بله. رنگ جرم گوش می‌تواند از زرد کم‌رنگ تا قهوه‌ای تیره متفاوت باشد. رنگ آن بسته به فرد، رژیم غذایی، سن و عوامل ژنتیکی متفاوت است.
۳. اگر جرم گوشم خشک و سخت شده باشد چه کنم؟
در این حالت نباید با گوش‌پاک‌کن یا وسایل دیگر تلاش به خارج کردن آن کنید. بهتر است از قطره‌های نرم‌کننده گوش استفاده کنید و در صورت برطرف نشدن، به پزشک مراجعه نمایید.
۴. آیا جرم گوش در همه افراد یکسان تولید می‌شود؟
خیر. میزان و نوع جرم گوش به عوامل ژنتیکی، سن، محیط زندگی، و عادت‌های بهداشتی فرد بستگی دارد. برخی افراد جرم بیشتری تولید می‌کنند و برخی دیگر بسیار کم.
نتیجه‌گیری
جرم گوش یک عامل محافظتی طبیعی است و وجود آن به معنای کثیفی یا کم‌توجهی به بهداشت نیست. در بیشتر موارد، نیازی به پاکسازی آن وجود ندارد و گوش خودش این کار را انجام می‌دهد. دخالت‌های بی‌مورد، مثل استفاده از گوش‌پاک‌کن یا سایر وسایل، می‌تواند خطرناک باشد. اگر احساس ناراحتی یا انسداد در گوش دارید، بهترین کار مراجعه به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی است.
مراقب گوش‌های عزیزتان باشید، آن‌ها خیلی بیشتر از آنچه فکر می‌کنید زحمت می‌کشند!
