سرگیجه مرتبط با گوش داخلی با توجه به اینکه سرگیجه یکی از علائم شایع و گمراه‌کننده‌ای است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما یکی از اصلی‌ترین ریشه‌های آن در گوش داخلی نهفته است. اگر تا به حال ناگهان احساس کرده‌اید که همه چیز دور سرتان می‌چرخد یا خودتان در حال چرخش هستید، احتمالاً با نوعی از سرگیجه مواجه شده‌اید که ممکن است منشأ آن در سیستم تعادلی گوش باشد. در این مقاله، به بررسی علل سرگیجه مرتبط با گوش داخلی، علائم، روش‌های تشخیص و درمان می‌پردازیم تا بتوانید آگاهانه‌تر با این مشکل مواجه شوید.
گوش داخلی و نقش آن در تعادل
برای درک بهتر علل سرگیجه، بهتر است ابتدا با ساختار گوش داخلی آشنا شویم. گوش داخلی شامل بخش‌هایی به نام لابیرینت، مجاری نیم‌دایره‌ای، و وستیبول است که همگی در حفظ تعادل بدن نقش حیاتی دارند. این قسمت‌ها اطلاعات مربوط به حرکت و موقعیت بدن را به مغز ارسال می‌کنند. اختلال در عملکرد هر یک از این بخش‌ها می‌تواند منجر به احساس چرخش، ناپایداری یا عدم تعادل شود.
مهم‌ترین علل سرگیجه مرتبط با گوش داخلی
۱. سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV)
این شایع‌ترین علت سرگیجه ناشی از گوش داخلی است. در این حالت، کریستال‌های کوچکی به نام اوتوکونیا در مجاری نیم‌دایره‌ای جا‌به‌جا می‌شوند و اطلاعات نادرستی به مغز ارسال می‌کنند. نتیجه آن سرگیجه ناگهانی و کوتاه‌مدت، معمولاً هنگام تغییر وضعیت سر است (مثلاً بلند شدن از رختخواب یا خم شدن).
۲. بیماری منییر (Meniere’s Disease)
این بیماری به دلیل تجمع بیش‌ازحد مایع در گوش داخلی رخ می‌دهد. علائم آن شامل سرگیجه‌های حمله‌ای شدید، وزوز گوش، کاهش شنوایی و احساس پری در گوش است. منییر معمولاً در یک گوش بروز می‌کند و حملات آن ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه داشته باشد.
۳. نوریت وستیبولار
در این بیماری، عصب وستیبولار که اطلاعات تعادلی را از گوش داخلی به مغز می‌برد، دچار التهاب می‌شود. این التهاب معمولاً ویروسی است و باعث سرگیجه شدید، حالت تهوع و مشکلات تعادلی می‌شود. برخلاف بیماری منییر، در این حالت شنوایی تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
۴. لابیرینتیت
این وضعیت مشابه نوریت وستیبولار است، با این تفاوت که هم تعادل و هم شنوایی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. در لابیرینتیت نیز معمولاً ویروس‌ها عامل التهاب هستند و بیمار دچار سرگیجه شدید، وزوز گوش و کم‌شنوایی می‌شود.
چگونه سرگیجه مرتبط با گوش داخلی تشخیص داده می‌شود؟
پزشک متخصص گوش، حلق و بینی برای تشخیص علت سرگیجه معمولاً از ترکیبی از معاینه فیزیکی، تست تعادل، آزمایش شنوایی، و در برخی موارد تصویربرداری (MRI) استفاده می‌کند. یکی از تست‌های رایج برای BPPV، تست دیکز-هالپایک است که در مطب پزشک انجام می‌شود.
روش‌های درمانی سرگیجه مرتبط با گوش داخلی
درمان بستگی به علت سرگیجه دارد، اما شامل موارد زیر می‌شود:
-
مانورهای موقعیتی
-
داروهای ضد تهوع و ضد سرگیجه
-
کاهش مصرف نمک و کافئین
-
فیزیوتراپی و توان‌بخشی وستیبولار
-
در موارد شدید یا مزمن، مداخلات جراحی نیز ممکن است توصیه شود.
سوالات متداول سرگیجه مرتبط با گوش داخلی
آیا سرگیجه همیشه خطرناک است؟
خیر، بسیاری از انواع سرگیجه ناشی از گوش داخلی خوش‌خیم و قابل درمان هستند. اما در صورتی که با علائمی مانند دوبینی، ضعف عضلانی، یا سردرد شدید همراه باشد، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید.
آیا مصرف کافئین و نمک بر سرگیجه تأثیر دارد؟
بله. در برخی بیماری‌های گوش داخلی مثل منییر، مصرف زیاد نمک و کافئین می‌تواند باعث تجمع مایع در گوش و تشدید علائم شود.
آیا می‌توان از بروز سرگیجه جلوگیری کرد؟
پیشگیری کامل ممکن نیست، اما با سبک زندگی سالم، کاهش استرس، مصرف متعادل نمک و نوشیدنی‌ها، و مراجعه منظم به پزشک، می‌توان احتمال بروز یا شدت آن را کاهش داد.
سرگیجه در سالمندان بیشتر دیده می‌شود؟
بله، با افزایش سن، تغییراتی در ساختار گوش داخلی و سیستم تعادلی بدن ایجاد می‌شود که می‌تواند احتمال سرگیجه را در سالمندان بیشتر کند.
نتیجه‌گیری
سرگیجه می‌تواند نگران‌کننده باشد، اما وقتی بدانید که بسیاری از آن‌ها به دلیل اختلالات گوش داخلی هستند و اغلب قابل درمان‌اند، با آرامش بیشتری می‌توانید با آن برخورد کنید. اگر با سرگیجه‌های مکرر، حالت تهوع یا عدم تعادل مواجه هستید، بهترین راهکار این است که به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید تا علت اصلی شناسایی و درمان مناسب آغاز شود.
