بیماری های تیروئید؛ غده پروانه‌ای

بیماری های تیروئید با وجود اینکه غده تیروئید، این عضو کوچک و پروانه‌ای شکل که در قسمت جلوی گردن قرار دارد، نقش بزرگی در سلامت کلی بدن ایفا می‌کند. ترشح هورمون‌های تیروئیدی وظیفه تنظیم متابولیسم بدن، دمای بدن، انرژی، وزن، خلق‌وخو و حتی سلامت قلب را بر عهده دارد. حالا تصور کنید این غده یا بیش‌ازحد فعال باشد یا برعکس، کم‌کار شود! در هر دو حالت، بدن دچار اختلالاتی می‌شود که گاهی زندگی روزمره را به‌طور جدی تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

در این مقاله با هم نگاهی می‌اندازیم به دو اختلال شایع تیروئید: پرکاری تیروئید و کم‌کاری تیروئید، علائم، دلایل، روش‌های تشخیص و درمان آن‌ها. همچنین در پایان به سؤالات پرتکرار بیماران در این زمینه پاسخ خواهیم داد.

پرکاری تیروئید چیست؟

در پرکاری تیروئید، غده تیروئید بیش از اندازه هورمون ترشح می‌کند. این افزایش سطح هورمون‌ها باعث می‌شود متابولیسم بدن بیش از حد فعال شود. ممکن است فرد احساس بی‌قراری، کاهش وزن بدون دلیل، تپش قلب، تعریق زیاد و حتی لرزش دست داشته باشد.

شایع‌ترین علائم پرکاری تیروئید:

• کاهش وزن ناگهانی با وجود اشتهای خوب

• ضربان قلب سریع یا نامنظم

• اضطراب و بی‌قراری

• تعریق بیش‌ازحد

• اختلال در خواب

• ضعف عضلانی

• بیرون‌زدگی چشم‌ها (در بیماری گریوز)

کم‌کاری تیروئید چیست؟

در مقابل، کم‌کاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید نتواند به اندازه کافی هورمون تولید کند. در نتیجه، متابولیسم بدن کند شده و بدن دچار خستگی، افزایش وزن و مشکلات دیگر می‌شود.

علائم شایع کم‌کاری تیروئید:

• احساس خستگی و خواب‌آلودگی مداوم

• افزایش وزن بی‌دلیل

• خشکی پوست و مو

• احساس سرمای دائمی

• یبوست

• افسردگی

• کند شدن ضربان قلب

• اختلال در تمرکز و حافظه

علل بروز اختلالات تیروئیدی چیست؟

علل اختلالات تیروئیدی می‌توانند متفاوت باشند. برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• بیماری‌های خودایمنی: مثل بیماری “هاشیموتو” در کم‌کاری و “گریوز” در پرکاری تیروئید

• کمبود یا مصرف بیش از حد ید

• ژنتیک و سابقه خانوادگی بیماری تیروئید

• مصرف برخی داروها یا درمان‌های پرتوی

• بعضی از عفونت‌ها یا التهابات تیروئید

چگونه اختلال و بیماری های تیروئید تشخیص داده می‌شود؟

پزشک متخصص داخلی برای تشخیص دقیق، ابتدا علائم شما را بررسی می‌کند و سپس آزمایش خون تجویز می‌کند. آزمایش‌هایی مانند:

• TSH (هورمون محرک تیروئید)

• T3 و T4 (هورمون‌های تیروئیدی)

• در برخی موارد، سونوگرافی یا اسکن تیروئید نیز ممکن است نیاز باشد.

سؤالات متداول درباره بیماری های تیروئید:

۱. آیا اختلال تیروئید باعث چاقی یا لاغری می‌شود؟

بله. کم‌کاری تیروئید معمولاً با افزایش وزن همراه است، در حالی که پرکاری تیروئید می‌تواند باعث کاهش وزن شود.

۲. آیا بیماری تیروئید خطرناک است؟

اگر به‌موقع تشخیص داده شده و تحت درمان قرار گیرد، معمولاً خطرناک نیست. اما در صورت بی‌توجهی، می‌تواند بر قلب، مغز، باروری و سایر ارگان‌ها تأثیر منفی بگذارد.

۳. آیا زنان بیشتر در معرض این بیماری هستند؟

بله. زنان به‌ویژه در دوران بارداری، پس از زایمان و یائسگی بیشتر در معرض اختلالات تیروئیدی قرار دارند.

۴. آیا بیماری تیروئید درمان قطعی دارد؟

بسته به نوع بیماری، برخی موارد مانند “هاشیموتو” یا “گریوز” مزمن هستند و نیاز به درمان مادام‌العمر دارند. با این حال، با داروهای مناسب، فرد می‌تواند زندگی طبیعی داشته باشد.

۵. آیا تغذیه می‌تواند روی عملکرد تیروئید تأثیر بگذارد؟

حتماً. مصرف متعادل ید، سلنیوم، روی و پرهیز از غذاهای مضر برای تیروئید مانند غذاهای فرآوری‌شده یا پر از قند، کمک زیادی به سلامت تیروئید می‌کند.

نتیجه گیری

بیماری تیروئید، چه پرکار باشد و چه کم‌کار، نیاز به توجه و پیگیری دارد. اگر دچار علائمی مانند خستگی مفرط، تغییرات وزن، یا اختلالات خلقی هستید، حتماً به یک پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، کلید داشتن زندگی سالم‌تر و آرام‌تر است.

اگر سوالی در مورد شرایط خاص خود دارید، در قسمت نظرات بپرسید.